Het lijkt een paradox, eenzaam zijn in Nederland. We zijn immers een van de dichtst bevolkte lan-den ter wereld. Toch ervaren 1,2 miljoen Nederlanders een ernstig gemis van verbondenheid met een ander. Hoe komt het dat er zo’n grote groep eenzamen is in ons land? En wat kunnen daaraan doen?
Eenzaamheid is een persoonlijk gevoel dat is gebaseerd op een bepaalde verwachting. Het kan best zijn dat iemand veel relaties heeft, maar dat hij of zij zelf teleurgesteld is over het aantal of over de kwaliteit ervan. We spreken dan over emotionele eenzaamheid. Dat is iets anders dan sociale eenzaamheid, waarbij je onvoldoende contacten hebt met mensen met wie je je echt ver-bonden voelt omdat ze dezelfde belangstelling hebben.
Oorzaken
De traditionele leef- en werkverbanden waaraan mensen hun identiteit en sociale steun ontleen-den, vallen steeds verder uiteen. Maar niet iedereen beschikt over de nodige competenties om een eigen netwerk te onderhouden. De laatste decennia is de samenstelling van de Nederlandse huis-houdens ook sterk veranderd. De gezinnen zijn kleiner geworden en er zijn meer alleenstaanden. Daarnaast hebben we te maken met vergrijzing. Ouderen vormen een grote groep eenzamen. En tot slot zien we een verschuiving van een zorgmaatschappij naar een participatiemaatschappij. Mensen zijn daardoor steeds meer op zichzelf aangewezen.
Negatieve effecten
Eenzaamheid en sociaal isolement vormen een groot maatschappelijk probleem. Uit onderzoek blijkt dat eenzaamheid en sociaal isolement sterk samenhangen met lichamelijke en psychische klachten, zoals depressie, slaapproblemen en verminderde afweer. Vanwege die gezondheids-klachten doen eenzame mensen bovendien vaker een beroep op de gezondheidszorg. Eenzaam-heid en ziekte lijken elkaar te versterken.
De overheid en maatschappelijke initiatieven
Niet voor niets staat het bestrijden en voorkomen van eenzaamheid hoog op de agenda van het ministerie van VWS. Gelukkig zijn er in het hele land al talloze initiatieven van professionals en vrijwilligers. De meeste hebben tot doel de eenzame medemens tot actie aan te sporen en hem erbij te betrekken. Uit onderzoek blijkt dat eenzamen zich minder eenzaam voelen als ze zelf vrij-willigerswerk doen. Het aantal sociale contacten vermeerdert hiermee immers direct, net als het gevoel van betekenis te zijn in de maatschappij. Onder andere Humanitas, het Ouderenfonds, het Leger des Heils, het Oranjefonds en Resto VanHarte zetten zich in om eenzaamheid te bestrijden.
Internet en sociale media
Een andere ontwikkeling die bijdraagt aan de oplossing van eenzaamheid, is de digitalisering en de opkomst van sociale media. Het internet functioneert onder andere als communicatiemiddel om op afstand tegen lage kosten met elkaar te praten met videobeeld. Er zijn op internet ook sites te vinden die als doel hebben vrienden in het echte leven te maken. Daarnaast zijn er sites speciaal gericht op lotgenotencontact.
Een aantal voorbeelden:
Tekst: Pieter van de Rest